Waar komt de uitdrukking vandaan?
De uitdrukking ‘het kind van de rekening zijn’ wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand de negatieve gevolgen ondervindt van iets waar diegene zelf geen schuld aan heeft. Het wordt met name in de Nederlandse taal veel gebruikt bij situaties waar onschuldige mensen lijden onder beslissingen van anderen. Maar waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?
De herkomst van de uitdrukking is niet helemaal duidelijk, maar taalkundigen vermoeden dat het te maken heeft met de verdeling van kosten of consequenties. Van oudsher werd er vaak gesproken over een 'rekening' als metafoor voor iets waarvoor iemand op moet draaien. Het 'kind' symboliseert in dit geval een onschuldige of zwakkere partij. Dus simpel gezegd: het kind, hoewel zelf geen veroorzaker van het probleem, krijgt wel de gevolgen voorgeschoteld.
Hoe wordt het tegenwoordig gebruikt?
In het dagelijks taalgebruik
De uitdrukking komt regelmatig voor in gesprekken en artikelen waarin maatschappelijke of politieke onderwerpen worden besproken. Denk aan gezinnen die door nieuwe overheidsmaatregelen minder financiële steun krijgen, of werknemers die hun baan verliezen na een fusie. In zulke contexten hoor je vaak zinnen als: "De burger is weer het kind van de rekening." Of: "De jongeren zijn het kind van de rekening bij deze beslissing."
In de media
Ook in krantenkoppen en op nieuwswebsites zie je de uitdrukking steeds vaker. Journalisten gebruiken het om de aandacht te vestigen op groepen in de samenleving die benadeeld worden. Het is krachtig taalgebruik dat meteen duidelijk maakt dat iemand onrecht wordt aangedaan, zonder dat diegene daar invloed op heeft gehad.
Waarom is de uitdrukking nog steeds zo krachtig?
De kracht van deze uitdrukking zit in de directe emotionele lading. Een kind roept gevoelens van kwetsbaarheid op, terwijl ‘rekening’ verwijst naar een prijs die betaald moet worden. Door deze twee elementen te combineren, ontstaat er automatisch medeleven en mededogen bij de luisteraar of lezer. Daarom is de uitdrukking ‘het kind van de rekening zijn’ zo effectief, zelfs in moderne tijden waarin taal en communicatie razendsnel veranderen.
Vergelijkbare uitdrukkingen en spreekwoorden
In de Nederlandse taal bestaan meerdere uitdrukkingen die lijken op ‘het kind van de rekening zijn’. Denk bijvoorbeeld aan ‘de dupe zijn van iets’ of ‘de pisang zijn’. Hoewel deze ook wijzen op nadeel ervaren door een situatie, zijn ze minder beeldend dan de uitdrukking waar dit artikel over gaat. Door het gebruik van het woord ‘kind’ wordt de impact van deze uitdrukking nog groter.
Gebruikt onder jongeren en op sociale media
Ook jongeren gebruiken de uitdrukking soms om op ludieke wijze aan te geven dat ze benadeeld zijn, bijvoorbeeld als ze als enige geen voldoende halen voor een groepsopdracht of als ze niet mee mogen naar een feestje. In zulke situaties krijgt de uitdrukking een minder zware lading, maar blijft het gebruik herkenbaar.
Wat kunnen we eruit leren?
Door stil te staan bij uitdrukkingen als deze, leer je niet alleen meer over de Nederlandse taal, maar ook over hoe taal maatschappelijke situaties weerspiegelt. De uitdrukking ‘het kind van de rekening zijn’ geeft op doeltreffende wijze aan dat onschuldige of zwakkere partijen vaak de gevolgen dragen van beslissingen waar ze niets mee te maken hebben. Het is precies deze kracht die ervoor zorgt dat de uitdrukking nog lang zal blijven voortbestaan.
